Osmanlı Hukuku:
- Şeri hukuk: Kur’an, hadis, icma, kıyas temellidir.
- Örfi hukuk: Şeri hukukun hüküm vermediği konularda hükümdarın emri ile hazırlanan hukuktur (kanunname).
- Azınlık hukuku: Osmanlı’daki azınlıkların dini inançlarına göre ayrı muamele gördüğü hukuktur.
- Modern hukuk: Batı hukukuna yöneliktir. Tanzimat döneminde azınlıklara haklar tanınması bu kapsamdadır.
- Yabancı devlet hukuku.
- Mecelle: Ahmet Cevdet Paşa tarafından hazırlanmış, İstanbul Kuk esas alınarak Avrupa’dan örnekler alınarak hazırlanan bir medeni kanundur.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Döneminde Hukuk Alanında Yapılan Çalışmalar:
- 1921 Anayasası:
- Milli egemenlik ilkesi vurgulanmıştır.
- Meclis hükümet sistemi uygulanmıştır.
- Tarihteki ilk ve tek yumuşak anayasadır. İicra vekilleri yani bakanlar doğrudan meclis tarafından seçilir
- 1924 Anayasası:
- Güçler birliği esasına göre hazırlanmıştır.
- Meclis üstünlüğü benimsenmiştir.
- Temel hüküm maddeleri Fransız devrimi prensipleri ve insan hakları bildirisinden alınmıştır.
- Türkiye Cumhuriyeti Devleti ifadesi kullanılmıştır.
- Devletin dini İslam, dili Türkçe, başkenti Ankara olarak belirlenmiştir.
- Egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur ilkesi benimsenmiştir.
- Yasama, yürütme ve yargı yetkileri TBMM’de toplanır. Yasamayı meclis, yürütmeyi cumhurbaşkanı ve onun atacağı Bakanlar kurulu, yargıyı bağımsız mahkemeler yapar
- Mahkeme kararı meclis ve bakanlar tarafından değiştirilemez ilkesi benimsenmiştir.
- Çoğunlukçu demokrasi benimsenmiştir.
- Olağan üstü mahkemelerin kurulması yasaklanmıştır ve “kanuni hakim” ilkesi benimsenmemiştir.
- karma hükümet sistemi vardır bu meclis hükümeti sisteminden parlementer hükümet sistemine geçiş arasındaki süreçtir.
- 1924 Anayasası’nda Yapılan Değişiklikler:
- 1928 tarihinde Devletin dini İslam hükmü çıkarılmıştır.
- 1934’te kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır.
- 1937’de Cumhuriyet Halk Partisi’nin altı oku anayasaya alınmıştır.
- Anayasa Türkçeleştirilmiştir, örneğin “teşrii” yerine “yasama”, “icra” yerine “yürütme”, “kaza” yerine “yargı”, “inkılapçı” yerine “devrimci” gibi kelimeler kullanılmıştır.
Türk Medeni Kanunu ve Diğer Hukuki Düzenlemeler:
Türk Medeni Kanunu:
- Neden Çıkarıldı?
- Lozan’da Avrupalı devletler Türkiye’nin Osmanlı’nın kanununa güvenmediğini belirtmiş, bunun üzerine Türkiye yeni bir kanun hazırlayacağını taahhüt etmiştir.
- Seçilen Kanun: İsviçre Medeni Kanunu
- Seçilme Sebepleri:
- En son hazırlanan medeni kanun olması.
- Yenilikçi, akılcı, demokratik ve laik bir yapıya sahip olması.
- Kadın-erkek eşitliğini sağlaması.
- Sonuçları:
- Resmi nikahlı evlilikler devlet kontrolü altına alındı.
- Tek eşli evlilik sistemine geçildi.
- Kadın-erkek miras hakkı eşitlendi.
- Kadınlara boşanma hakkı verildi ve işte çalışma hakkı tanındı.
- Gayrimüslimler bile Türk vatandaşlığına alındı.
- Patrikhane ve konsoloslukların yargı yetkileri sona erdi.
- Hukuk birliği sağlandı ve laik hukuk herkes için uygulanabilir hale geldi.
Kadınlara Tanınan Siyasal Haklar:
- 1930’da kadınlara belediye seçimlerine katılma hakkı verildi.
- Türkiye, Fransa ve İsviçre’den ilham alarak kadınlara TBMM’de seçilme hakkı tanıdı.
Diğer Hukuki Düzenlemeler:
- Borçlar Kanunu İsviçre’den, Ticaret Kanunu Almanya’dan, Ceza Kanunu İtalya’dan alındı ve uygulandı.