Kuruluş Yeri Seçimi ve Aşamaları:
Kuruluş yeri seçimi, işletmenin maliyetini, yatırımını, yerleşme düzenini ve organizasyon yapılarını etkilediği için büyük öneme sahiptir. İşletmenin varlığını sürdürebilmesi ve kar yapabilmesi için önemlidir. İşletmenin üretim dizaynında öncelik taşıyan bir unsurdur.
Kuruluş Yeri Seçimini Etkileyen Faktörler:
1. Ekonomik Faktörler:
- Pazarın büyüklüğü ve yakınlığı, hammadde kaynakları, taşıma olanakları, kuruluş maliyetleri, devletin özendirici ve caydırıcı politikaları, işletme maliyetleri, rakip işletmelerin yakınlığı gibi faktörler önemlidir.
- Pazarın Büyüklüğü ve Yakınlığı:
- Mal ve hizmetin pazara ulaştırılmasında ulaşım masrafını etkiler.
- Hammadde Kaynakları:
- Çabuk bozulan veya kıt kaynaklara sahip hammaddeyi işleyen işletmeler, hammadde kaynaklarına yakın olmalıdır.
- Taşıma Olanakları:
- Üretilen ürünün tüketiciye ulaşma esnasında nakliye maliyetini etkiler. Ulaşımın sağlanması kolay ve maliyet açısından uygun olmalıdır.
- Kuruluş ve İşletme Maliyeti:
- İşletmenin kurulacağı yerin coğrafi konumu, ulaşım imkanları, enerji maliyeti, arazi fiyatı, altyapı hizmetleri, işgücü ücretleri gibi faktörler önemlidir.
- Rakip Benzeri İlgili İşletmelere Yakınlık:
- Var olan işletmelere yakın bir yer seçmek, mevcut altyapı ve yatırımlardan faydalanmayı sağlayabilir.
- Devletin Özendirici ve Caydırıcı Politikaları:
- Vergi avantajları, gümrük istisnaları, yatırım indirimleri, düşük faizli kredi gibi teşvikler işletmelerin yer seçiminde etkili olabilir.
Çevresel Faktörler:
- Bölgesel Faktörler:
- Altyapı hizmetleri, yaşam şartları, işgücü bulunabilirliği, coğrafi koşullar, yan sanayi kuruluşları, eğitim ve araştırma kuruluşları gibi faktörler önemlidir.
- Ulusal Faktörler:
- Devletin ihracat teşvikleri, altyapı yatırımları, idari, teknik ve mali konularda işletmelerin ihtiyaç duyduğu politikaların uygulanması gibi faktörler etkilidir.
- Uluslararası Faktörler:
- Ülkenin dış politikası, uluslararası ekonomik politika örgütleriyle olan ilişkiler, antlaşmalar ve anlaşmalar gibi faktörler önemlidir.
Yukarıdaki faktörler işletmenin kuruluş yeri seçimini etkiler ve doğru bir karar verilmesini sağlar.
Kuruluş Yeri Seçiminde Kullanılan Faktörler
Giriş:
Hem mevcut durumun tespit edilip hem de öncelikle geleceğe yönelik koşulların nasıl olabileceği yönünde tahminlerde bulunup uzun vadeli bir kararın alınması gereklidir.
Kullanılan Etütler
- Teknik Etüt:
- Bir işin veya projenin fizibilitesini değerlendirmek için yapılan detaylı bir teknik inceleme sürecidir.
- Bu süreç, projenin teknik gereksinimlerini, fizibilitesini ve tasarımını uygulanabilirliğini ifade eder.
- Projenin gerçekleşmesini sağlayacak uygun teknoloji ve bu teknolojinin sabit sermaye maliyetinin tahmin edilmesi gereklidir.
- Yer Verilen Çalışmalar ve Araştırmalar:
- Projeyle ilgili ön etütler: Proje teknik tanımı, zemin etütleri, hammadde ve yardımcı madde etütleri, enerji ve ulaştırma imkanı, laboratuvar testleri.Seçilen üretim yöntemleri ve alternatif yöntemlerin belirlenmesi.Projeye ait ürünler ve yan ürünler hakkında etütler.Makina donanım etütleri.Arazi ve bina inşaat etütleri.Hazırlık yapıları, ana fabrika binaları, yardımcı işletme binaları, sosyal binalar, ulaştırma yapıları belirlenmesi.Montajın kimin ve nasıl yapılacağı ve bunun maliyeti.Personel ihtiyacı ile ilgili etüt.İş akış şeması düzenlenmesi, teknik yardım, patent, know-how sağlanması olanakları.
Yer Alan Unsurlar:
- Mühendislik değerlendirmesi: Proje boyutu, malzeme seçimi, yapım yöntemleri.
- Tasarım incelemesi: Mimari tasarım, mühendislik çizimi, makina ve diğer tasarım unsurları.
- Maliyet değerlendirmesi: Malzeme maliyeti, işgücü, ekipman ve diğer maliyetler.
- Kaynak analizi: İşgücü, malzeme, ekipman.
- Risk değerlendirmesi: Teknik zorluklar, malzeme tedarik sorunları, işgücü sıkıntıları ve diğer risk unsurları.
- Çevresel değerlendirme: Çevresel yönetim planları, çevresel etki.
- Finansal Etüt:
- İşletmenin yatırım tutarının hesaplanması ve kârlılığının değerlendirilmesi için yapılan inceleme sürecidir.
- Kara geçiş analizi ardından iç ve dış finansal kaynaklara ve kredilere bakılır. Yer Alan Araştırmalar:
- Sabit ve işletme sermayesi miktarı, yatırımın nasıl finanse edileceği.Öz ve yabancı kaynaklardan sağlanacak fonlar.Gelir-gider tahminleri.Yatırım için gerekli döviz tutarı.Değişen kapasite kullanımında kar-zarar durumu.Üretilecek mal/hizmete ilişkin birim maliyet.Sabit maliyet.Nakit giriş-çıkış planlamasına yönelik fon akış tablolarının hazırlanması.
Yer alan unsurlar:
- Gelir tahmini: Satış tahmini, kira geliri, reklam ve diğer gelir tahminleri.
- Maliyet tahmini: Üretim, işgücü, kira, pazarlama maliyetleri.
- Nakit akış analizi: Likidite durumunu değerlendirme.
- Kârlılık analizi: Gelirin maliyeti oranı, net kar marjı hesaplanması.
- Finansal oran analizi: Likidite oranı, kârlılık, borç ödeme oranları.
- Risk değerlendirmesi: Pazar, likidite, kredi riskleri.
Hukuki ve Yasal Etüt
Amaç: İşletmeyi devletin destekleyip desteklemediğini belirlemek ve kuruluş yeri için alınması gereken izinleri belirlemektir.
Hukuki Etütte Yer Alan Araştırmalar:
- Türk Ticaret Kanunu
- Borçlar Kanunu
- Türk Vergi Kanunları
- Türk İş Kanunu
- SGK Mevzuatı ve benzeri
- Örneğin, limited şirket kurulacaksa gerekli yasal mevzuatın neler olduğuna bakılır.
- Ülkenin iş hukuku, uluslararası hukuk ve işletmenin yükümlü olduğu yasaların katkısına bakılır.
Örgütsel Etüt:
İş analizi, iş bölümü, uzlaşma, yetki-sorumluluk dağılımı, iletişim kanalları, çalışacak kişilerin belirlenmesi gibi çalışmaları içerir.
Örgütsel Etütte Yer Alan Araştırmalar:
- Örgütsel kaynakların belirlenmesi
- İşbölümü ve gruplandırma
- Bölüm ve birey iletişimi ve etkileşim düzenlenmesi
- Destek birimlerinin hazır hale getirilmesi
- Kadrolama ve geliştirilen örgüt planlarının uygulanması
Örgütsel Etütte Yer Alan Unsurlar:
- Organizasyon yapı analizi: İşletmenin yerleşik yapısı, yönetim düzeyi, departmanları ve rolleri
- İşlevsel analiz: İşletmenin hangi faaliyeti gerçekleştirdiği ve nasıl yapılandırıldığı
- Kültürel analiz: İşletmenin kültürünü, değerlerini, normlarını, davranışlarını belirlemek ve çalışan motivasyonunu artırmak
- Performans değerlendirmesi: Finansal, operasyonel performans, müşteri memnuniyeti
- Dışsal çevre analizi: Endüstride rekabet ortamı, pazar koşulları, yasal düzenlemeler
- İyileştirme önerileri: Organizasyonel yapıda değişiklik sürecinde iyileştirmeler, personel eğitimi ve benzeri.