Konaklama İşletmeleri
Konaklama işletmesi: Birinci derecedeki turizm işletmesi olan turistik mal ve hizmetlerin üretimini sağlayan varlıkları turizme bağlı olarak ortaya çıkan işletmelere denir.
Konaklama İşletmelerinin Sınıflandırılması
Geleneksel Konaklama İşletmeleri:
Otel İşletmeleri: Direk müşteriye yönelik ve konaklamaya ilişkin turizm işletmeleridir. Basit bir hizmetten bir endüstri haline dönüşmüştür.
Tamamlayıcı Konaklama İşletmeleri:
- Moteller: Yerleşim merkezleri dışında karayolu güzergahı veya yakın çevrelerinde inşa edilen ve motorlu araçlarıyla yolculuk yapanların konaklama, yeme içme ve araçlarının park ihtiyacını bir ücret karşılığında karşılayan en az on odalı konaklama tesisidir.
- Tatil Köyleri: Güzellikler içinde arkeolojik yerlerin bulunduğu yerler civarına kurulan konaklama yanında çeşitli spor ve eğlence hizmetlerini ücret karşılığında sağlayan en az 60 odalı konaklama tesisi.
- Pansiyonlar: Konaklama tesisi olarak planlanıp inşa edilmiş, yönetimi basit, müşterilere yeme içme hizmeti veren veya müşterilerin kendi yemeklerini bizzat hazırlayabilmek imkanları bulunan en az beş odalı konaklama tesisidir.
- Kampingler: Kent girişinde deniz, göl gibi doğal güzellikleri olan yerlerde kurulan turistlerin kendi imkanları ile geceleme, yeme içme, dinlenme, eğlence ve spor ihtiyaçlarını karşıladıkları en az 30 yöneticilik tesislerdir.
- Apart Oteller: Belgeli bir otel veya tatil köyü yatırımı ve/veya işletmesinin müşterinin kendi yeme ihtiyacını karşılayabilmesi için gerekli teçhizat ile donatılmış, bağımsız apartman veya villa tipinde, konuda olarak inşaat ve işletilen konaklama tesisi.
- Oberjiler/Dağ Evleri: Spor avcılık tesisleri, spor ve avcılık turizmine cevap veren, en az bir yıldızlı otel niteliği taşıyan konaklama tesisi.
- Hosteller: Kültür ve spor amacıyla öğretmen ve öğrencinin dinlenme ve bilgi için seyahat etmesi üzerine kurulan, yeme içme hizmeti sağlayan en az on odalı konaklama işletmesi.
Otel İşletmelerinin Tanımı ve Sınıflandırılması
Otel: İnsanların geçici geceleme ve kısmen yeme içme, sosyal ve kültürel ihtiyaçlarının belirli bir ücret karşılığında karşılamayı meslek edinmiş en az on odalı sosyal ve ekonomik tesislere denir.
Otel İşletmeleri Hizmet Türüne Göre Sınıflandırılması:
- Yiyecek içecek hizmetleri
- Yardımcı hizmetler
- Konaklama hizmetleri
Otel İşletmeleri Hizmet Alanına Göre Sınıflandırılması:
- Yalnız konaklama sağlayan ya da konaklamanın yanında en fazla kahvaltı veren yatak kahvaltı tesisleri
- Konaklamanın yanına kahvaltı, yemek ve diğer bazı ihtiyaçları karşılayan konaklama tesisleri
Konaklama Süresine Göre Otel İşletmelerinin Sınıflandırılması:
- Sayfiye otelleri/sahil, dağ otelleri: Geniş oturma salonu, oyun ve spor tesisleri vardır, ev havası verilmek istenir.
- Transit şehir otelleri: Transit geçenlerin çok kısa süreler için konakladığı tesistir. Boş zaman geçirmeyi hizmet edecek yan üniteler bulunmaz.
Konaklama Amacına Göre Otel İşletmelerinin Sınıflandırılması:
- Kaplıca ve yanıkür otellere
- Spor yapma imkanı sağlayan oteller
- Transit geçen yolculara yönelik oteller
- Resmi devlet misafirlerinin ağırlandığı oteller
- Sayfiye (Resorts) otelleri
Kuruluş Yerine Göre Otel İşletmelerinin Sınıflandırılması:
- Şehir otelleri
- Dağ otelleri
- Sahil otelleri
- Terminal otelleri
- Kırsal oteller
Şehir ve Terminal Otelleri: İş amacı ile seyahat edenlere, transit yolculara ve kısa sürede konaklamanın gerektirenlere sınırlı ihtiyaçları karşılayan tesislerdir.
Çalışma Süresine Göre Otel İşletmelerinin Sınıflandırılması:
- Bütün yıl çalışan konaklama tesisleri: Şehir, ulaştırma, ticaret, kültür odaklı otellerde.
- Tek sezon çalışan konaklama tesisleri: Birkaç aylık bir iş dönemine sahip olan deniz kıyılarında ve kış spor yapılan yerlerde kendini gösterir.
- İki sezon çalışabilen konaklama tesisleri: Hasılat bakımından da iyi durumda olan işletmelerdir. Örneğin Uludağ gibi yerlerde yaz aylarında da dinlenme turizmine hizmet eden tesislerdir.
Konfor ve Kalitelerine Göre Otel İşletmelerinin Sınıflandırılması
- Turistik Belgeli Oteller: Turizm Bakanlığından turistik belge alan otellerdir. Turizm yatırım işletmeleri nitelikleri yönetmeliğine göre:
- Beş yıldızlı oteller
- Dört yıldızlı oteller
- Üç yıldızlı oteller
- İki yıldızlı oteller
- Bir yıldızlı oteller şeklinde sınıflandırılmıştır.
- Turistik Belgesi Olmayan/Belediye Tarifeli Oteller: Belediyelerden belge alan, belediyenin kendisine göre bir sınıflandırma yaptığı oteldir.
Büyüklüklerine Göre Otellerin Sınıflandırılması
- Çok Büyük Oteller: 300 veya daha fazla kapasitesi olan otel
- Büyük Oteller: 100 ila 300 kapasitesi olan otel
- Orta Büyüklükte Oteller: 50 ile 100 arasında kapasitesi olan otel
- Küçük Oteller: En az on, en fazla 50 odaya sahip oteller
- Çok Küçük Oteller: Aile işletmesi olarak çalışan, en fazla 15-20 kapasitesi bulunan oteldir.
Otel İşletmelerinin Önemi ve Başlıca Özellikleri
- Eğlence ve konaklama faaliyetlerinde önemli rol oynarlar.
- Yerel ekonomilere dolaylı ve dolaysız katkı sağlarlar.
- Önemli döviz kaynağıdırlar.
- İnşaat ve diğer sanayilere iş imkanı yaratırlar.
- Otelin lokantası, barı, sahası ve konferans salonu gibi hizmetleri, genellikle yöresel müşteriler tarafından ilgi görerek, oteli bulunduğu toplumun sosyal merkezi haline getirir.
- Ulusal ve uluslararası kongre turizmine fayda sağlarlar.
- Hizmet endüstrisinde önemli gelişme ve farklılıklara yoğun ve hızlı değişimler getirirler.
Otel İşletmelerinin Başlıca Özellikleri
- Zaman satışı yaparlar; bir gece satılmayan oda işletme için bir mali kayıptır ve toplanma özelliği yoktur.
- İnsan gücüne dayanırlar ve otel personeli arasında işbirliği ve karşılıklı yardımlaşma gerektirirler.
- Yeme-içme, eğlence gibi birçok ihtiyacı karşılarlar.
- Tüm yıl boyunca faaliyet gösterirler.
- Dinamiktirler; müşterilerin sürekli olarak yeni hizmetler beklemeleri nedeniyle oteller kendilerini sürekli yenilemek zorundadırlar.
- Risk faktörü yüksektir ve bir apartman veya iş hanı gibi kira getirmezler veya sabit bir gelir sağlamazlar.
- Sürekli değişikliklere uğrayan bir endüstridir ve otelcilik sektöründe sabit bir maliyet alanı vardır; amortismanlar yüksektir.
Otel İşletmelerinde Organizasyon Yapısı
- Organizasyon şeması, her bir departmanın faaliyetlerini açıklar ve yetki dağıtımına, değerlendirmesine ve personel atanmasına yardımcı olur.
- Otel faaliyetlerinin niteliği, yüksek derecede departmanlaşmayı gerektirir ve otel işletmeleri için tek bir organizasyon yapısı kurmak imkansızdır çünkü otel işletmelerinin kuruluş yeri, personel sayısı, niteliği, izlediği politika birbirinden farklıdır.
- Organizasyonlar otellerin büyüklüğüne göre planlanır çünkü organizasyonun etkinliği otelin kapasitesi ile doğru orantılıdır.
Otel İşletmelerinin Büyüklüklerine Göre İdari Organizasyon Şemaları
- Çok Büyük Otel Organizasyon Şeması: Oda sayısı 300 ve daha fazla olan oteller için.
- Büyük Otel Organizasyon Şeması: Oda sayısı 100 ile 300 arasında olan oteller için.
- Orta Büyüklükte Otel Organizasyon Şeması: Oda sayısı 50 ile 100 arasında olan oteller için.
- Küçük Otel Organizasyon Şeması: En fazla 50 odaya sahip oteller için.
İdari Organizasyon Şemalarında Yer Alan Departmanlara Göre Otel Servisleri
- Otel işletmelerinde faaliyet departmanları:
- Odalar departmanı: Resepsiyon hizmetleri, üniformalı hizmetler (servis, konsiyerj) bölümünden oluşur.
- Yiyecek-içecek departmanı: Kar sağlar; restoran ve bar gibi hizmetlerden oluşur.
- Yan faaliyeti departmanları: Müşterinin çeşitli ihtiyaçlarını karşılayan, gelir sağlayan departmanlardır; örneğin, telefon, çamaşırhane gibi.
Otel İşletmelerinde Hizmet Departmanları
Bu departmanlar doğrudan gelir elde etmezler, ancak servis birimlerini şekillendirir ve yönetirler.
- Yönetim Departmanı: Otelin yönetimi ile ilgili hesapları tutar.
- Teknik Servis Departmanı: Otelin ısıtma, aydınlatma, havalandırma gibi işlemleri ve bina ve teçhizatındaki onarımlarla ilgilenir.
- Muhasebe Departmanı: İç kontrol odaklıdır. Müşterilere yapılan indirimlerin ve alınan paraların müşteri hesaplarına doğru şekilde kaydedilmesini sağlar, hile ve ihmalcilikleri önler ve gereksiz harcamaları azaltmayı hedefler.
- Çamaşırhane Departmanı: Müşteri çamaşırlarının temizlenmesiyle ilgilenir ve maliyetli ise dışarıya da iş yaptırır.
Bu departmanlar, otelin operasyonlarının düzgün bir şekilde yürütülmesini sağlar ve müşteri memnuniyetini artırmaya yönelik hizmetler sunarlar.