Doğu Cephesi:
- Ermeni ve kısmen Gürcülerle mücadele edildi; düzenli orduyla Kazım Karabekir Komutanlığı’nda 15. Kolordu ile çarpışıldı. Böylece Mondros’un Osmanlı askeri bulundurmayacak şeklindeki madde ihlal edildi.
- Ermenilere ilk önce Kuva-yi Milliye ile müdahale edildi, ancak Kazım Karabekir, düzenli ordu gerektiğini belirtti.
- Ankara hükümeti, bu teklifi İtilaf Devletleri’nin San Ramo konferası sırasında kötü izlenim oluşturmamak için reddetti. Ancak Kazım Karabekir düşman yaklaştı diyince kabul edildi 15. kolordu katıldı
- Askeri harekat 28 Eylül 1920’de başladı ve 30 Ekim 1920’de Kars zaferi kazanıldı.
Gümrü Antlaşması (3 Aralık 1920):
- Ermenilerin isteği üzerine hazırlandı.
- Çıldır ve Aras nehri sınır kabul edildi.
- Ermeniler Sevrdeki isteklerinden vazgeçecek.
- Suça bulaşmamış Ermeniler Anadolu’ya geri dönebilecek.
- Kars, Sarıkamış Türkiye’ye katıldı.
- Doğu cephesindeki güvenlik sağlandığı için birlikler araç gereçlerle batı cephesine kaydırıldı.
- Erzurum-Bakü demiryolu tekrar ulaşıma açıldı ve yardımlar Anadolu’ya kolayca ulaştı.
Gümrü Antlaşmasının Önemi:
- Bu antlaşma, Türk ordusunun uluslararası alanda elde ettiği ilk askeri ve siyasi başarıdır.
- Türkiye’yi tanıyan ilk devlet Ermenistan oldu.
- İlk kez Türkiye devleti ifadesi kullanıldı.
- Gümrü Antlaşması’nın yapıldığından 48 saat sonra Sovyet Rusya Gürcistan ve Ermenistan’a son verdi; bu da antlaşmanın iptal olduğunu gösterdi.
- Ardından Sovyet Rusya ile Moskova ve Kars Antlaşması yapıldı; Kars Antlaşması doğu sınırını kesin olarak belirledi
Güney Cephesi:
- Düzenli ordunun olmadığı bölgede milis güçlerle, yani Kuva-yi Milliye ile mücadele edildi.
- Fransızca Ermenilerle ve İngilizlerle savaşıldı.
- Mustafa Kemal başkanlığında Pozantı Kongresi düzenlendi (son kongre).
- Fransızlar Mersin, Osmaniye, Adana’yı alırken İngilizler Maraş, Urfa, Antep’i ele geçirdi.
- Fransız komutanın Türk halkına yönelik zulüm bildirisi yayınladı.
- Bu esnada Mustafa Kemal her bölgeye komutan atadı. Topçu Kemal, Doğan lakabı ile; Yüzbaşı Osman Bey, Tufan lakabı ile; Yüzbaşı Ratip Bey, Sinan Paşa lakabı ile görev yaptı
- Şanlı mücadelelerine karşın Maraş Kasamonu Urfa Antep’e Istiklal Madalyaları verildi.
Güneybatı Anadolu’da savaş olmadı. İtalyanlar halka yumuşak davrandı İtilaf Devletleri kendisine verdiği sözü tutmadılar diye.
Güney cephesi Sakarya Meydan Muharebesi’nden sonra Fransızlarla yapılan 1921 Ankara Antlaşması ile kapanmıştır.
Ankara Antlaşması:
- Her iki taraf savaşı bitirdi ve esirler serbest bırakıldı.
- Hatay için idare usulü tesis edildi ve Türkçe resmi dil oldu.
- Fransa Hatay’ı kendi mandası altında Suriye topraklarına çekti (misakı milliden taviz)
- Suriye-Türkiye ilişkileri Karma Komisyon tarafından düzenlendi.
- Iskenderun-Payas-Kilis-Çobanbeyli demiryolu Türkiye’nin, Payas-Çobanbeyli istasyonu ise Suriye’nin oldu.
- Suriye Türkiye’nin Kırık Suyu’nu kullanacak ve Fırat Nehri’nden su alabilecektir.
Ankara Antlaşmasının Önemi:
- Güney cephesi kapandı ve TBMM tüm ağırlığını batı cephesine verdi.
- Hatay’dan taviz verildi, Misak-ı Milli sınırları içindeydi.
- Suriye sınırı güvenli hale geldi.
- Ermeni meselesi çözüldü.
- İlk kez bir İtilaf Devleti Misak-ı Milli’yi tanıdı.
- İtilaf Devletleri dağılmaya başladı.
- Fransızlar, İtalyanlar Yunanistana desteklerini azalttı.
Bilgiler İnklap Tarihi Kitabı ve Ramazan Yetkin Youtube Kanalından derlenerek düzenlenmiştir. Bundan sonraki çoğu konularda bu şekilde işlenecektir.