İşletmenin Çevresi ve Etkileyen Unsurlar
İş adamları, girişimciler, yöneticiler ve çalışanlar işletmelerini sadece iç işlere odaklanarak yönetemezler; işletme dışındaki çevre, işletmeler için tehditler ve fırsatlar oluşturabilir.
Genel(Dış)Çevre
Toplumun geniş kesimleri, sektörleri ve işletmeleri dolaylı olarak etkileyen fırsat ve tehdit unsurlarını içerir. Politik-siyasal, ekonomik, demografik, sosyokültürel, teknolojik ve uluslararası faktörler bu unsurları oluşturur. Hiçbir işletme bu unsurları kontrol edemez, ancak bu faktörler tüm işletmeleri etkileyerek fırsatlar veya tehditler oluşturabilir.
Ekonomik Çevre
Ev sahibi ülkenin ekonomik gelişimini etkileyen unsurları içerir. Satın alma gücü, karayolu durumu, enflasyon, faiz oranları, para politikası, hammadde pazarları, vergiler ve ödemeler dengesi gibi faktörler işletmeleri etkiler.
İşletmenin Üretim Yönlendirmesi
- Ne üretilecek? (Tüketici istek ve ihtiyacına bağlı)
- Nasıl üretilecek?(Teknoloji ve üretim metodu ile ilişkili)
- Ne kadar üretilecek?(Tüketici istek ve ihtiyacıyla ilişkili)
- Ne maliyetle üretilecek?(Teknoloji ve üretim miktarı ile ilişkili)
Demografik Çevre
İşletmenin faaliyet gösterdiği bölgenin nüfus yoğunluğu, yol yapısı, coğrafi dağılım, etnik karışım, gelir dağılımı ve eğitim düzeyi ile ilgili faktörleri içerir. Demografik faktörler, toplumun norm ve değerlerini şekillendirici özelliklere sahiptir ve sosyokültürel çevrede sınıflandırılır.
Sosyokültürel Çevre:
Farklı yaşam tarzları göz önünde bulundurulmalı, çünkü bu farklı gruplar işletme ve sektörden farklı beklentilere sahiptir.
Değerler, insanların yaptığı seçimleri belirler. Yaşam tarzları ve değerler, politikalar gibi değişir. İşgücündeki kültürel farklılıklar, iş ve kariyer tercihlerinde, ürün-hizmet tercihlerinde ve iş-yaşam kalitesinde değişiklikler.
Teknolojik Çevre:
İşletmenin kullandığı malzemeler, makineler, işlevler ve yönetim biçimlerini etkiler. Bilimsel ve teknolojik gelişmeler, ürünlerin, stratejilerin ve rekabet özelliklerinin üzerinde etkide bulunabilir.
Sektörel/Yakın (Dış) Çevre
Tüketici:
Tüketici, kullandığı ürünü üreten işletmenin müşterisi olmayabilir. Örneğin, X marka diş macunu kullanıyorsan, o ürünün tüketicisisin, ancak Migros’tan aldıysan ürünü üreten firmanın değil, Migros’un müşterisisin. Ancak ürünü üreten işletmeden satın aldıysan, o ürünün hem tüketicisi hem de müşterisisin. Tüketiciler bireysel ve endüstriyel tüketiciler olarak iki türlüdür.
Müşteri:
Müşteri, ürünün potansiyel satın alıcısıdır ve ürünü kendi adına veya başkası adına alabilir. Türleri perakendeci, toptancı, endüstriyel müşteri ve kurumsal müşteridir.
Tedarikçiler:
Tedarikçiler, işletmenin hammaddelerini, yarı mamullerini ve diğer girdilerini sağlayanlara verilen addır. Kalite korunması, zamanında pazara çıkma ve üretim maliyetinin azaltılması için önemlidir.
Rakipler:
Rakipler, aynı sektörde aynı müşteri için benzer mal ve hizmetleri üreten diğer işletmeler, kurumlar ve kuruluşlardır. Daha fazla müşteri kazanmak için üretim, fiyatlandırma, promosyon, yenilik ve destekleyici faaliyetler alanında mücadeleler verilir.
İkame Ürünler:
İkame ürünler, bir ürünün yerini alabilen benzer olmayan mal ve hizmetlerdir.
İşgücü Piyasası:
Mavi ve beyaz yakalılardan oluşan çalışanların ihtiyacının karşılandığı alandır. “Fark yaratmak” çalışanın işgücü özelliklerine bağlıdır, bu nedenle doğru insan kaynağına sahip olmak için bu piyasaya yatırım yapmak önemlidir. Sendikalar, işçi birlikleri ve insan kaynakları danışman grupları da bu piyasada etkindir.
İşletmenin Çevresel Fırsat ve Tehdit Karşısında Uygulayabileceği Stratejiler/Davranışlar
2 türlüdür;
A-Reaktif Davranış:
Reaktif davranış, işletmeyi çevredeki değişimlere uyumlu hale getirmeyi amaçlar. Bu doğrultuda yararlanılan stratejiler şunlardır:
- Değişimleri İzleme: Çevresel değişiklikleri sürekli olarak izleyerek işletmenin uyum sağlaması.
- Tahmin ve Öngörüde Bulunma: Gelecekteki değişimlere dair tahminlerde bulunma ve bu doğrultuda hazırlıklı olma.
- Esnek İşletme Yapısı Kurma: İşletmenin yapısal esnekliğini artırarak hızlı değişimlere uyum sağlama.
- İşletme Birleşmeleri ve Ortak Girişimler: Diğer işletmelerle birleşmeler veya ortak girişimler yaparak kaynakları birleştirme ve çevresel değişimlere daha etkili bir şekilde cevap verme.
B-Proaktif Davranış:
Proaktif davranış, işletmenin çevresini etkileyerek kendi çıkarına uygun hale getirmeyi amaçlar. Bu doğrultuda yararlanılan stratejiler şunlardır:
- Reklam ve Halkla İlişkiler: Ürünlere olumlu bir imaj yaratma çabasıyla reklam ve halkla ilişkiler faaliyetlerini kullanma.
- Politik Faaliyetler ve Lobicilik: İşletmenin politik faaliyetlerle kendi çıkarına yasa ve düzenlemeleri etkileme çabası.
- Ticari Dernek ve Birlikler: İşletmenin ses getirici etkinlikler ve eylemler yaparak resmi makamı ve toplumu etkileyerek çevreyi etkileme çabası.
Bu stratejiler, işletmenin çevresindeki değişimlere uyum sağlamak veya çevresini etkileyerek çıkarlarını korumak için kullanılan yöntemlerdir.