Milli Mücadele Dönemi Sivas Kongresi Sonrası Gelişen Olaylar ve Amasya Görüşmesi

1. Sivas Kongresi Sonrası Eleştiri Telgrafı:

• Mustafa Kemal, padişah ve İstanbul Hükümeti’ni eleştirmek için telgraf çeker.
• Telgraf, İstanbul Hükümeti tarafından padişaha ulaştırılmadan yok edilir.

1. Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Bağını Koparma Kararı:

• Mustafa Kemal, aynı gün bir genelge yayınlayarak Anadolu’daki tüm kamu kurum ve kuruluşlarının İstanbul’dan bağını koparacağını duyurur.
• İstanbul Hükümeti’nin verdiği emirlere cevap verilmeyeceği belirtilir.
• Damat Ferit Paşa’nın istifası, bu kopmanın tek şartı olarak öne sürülür.

1. Damat Ferit Paşa’nın İstifası (2 Ekim 1919):

• Damat Ferit Paşa istifa eder.
• Bu süreçte Damat Ferit, Osmanlıyı İngiliz mandaterliği altında tutan antlaşmaları imzalar.

1. İstifanın Önemi:

• Anadolu’daki siyasi hareketin gücünü gösterir.

1. Ali Rıza Paşa’nın Başa Geçişi:

• Ali Rıza Paşa başa geçer, kendisini Mustafa Kemal’e borçlu hisseder.
• Hükümette, Mustafa Kemal yanlılarından oluşan bazı isimler bulunur (örneğin Mersinli Cemal Paşa, Salih Paşa – Bahriye Nazırı ve Deniz Bakanı).

1. Padişahın Beklentisi ve Mustafa Kemal’in İstekleri:

• Padişah, Anadolu’daki ayrılıkçı hareketin durdurulmasını bekler.
• Mustafa Kemal ise hükümetin ülkenin kaderini zora sokacak anlaşmalara imza atmasını istemektedir.

1. İstanbul-Anadolu İrtibatının Geri Getirilmesi:

• Mustafa Kemal, İstanbul ve Anadolu arasındaki kopan irtibatı geri getirir.

1. Damat Ferit ve Bakanların Yargılanma İsteği:

• Mustafa Kemal, Damat Ferit ve bazı bakanların yargılanmasını ister, ancak Ali Rıza Paşa bu isteği reddeder.

1. Amasya Görüşmesi (Beş Protokol):

• Osmanlı Temsilcileri: Bahriye Nazırı Salih Paşa, Albay Naci Bey.
• Heyeti Temsiliye Temsilcileri: Mustafa Kemal, Bekir Sami Bey, Rauf Bey.
• Beş Protokol İmzalanır:
  1. Birinci Dünya Savaşı’na girmenin sorumluluğu tartışılmayacak.
  2. Mondros Mütarekesi sırasında Osmanlı toprakları bir bütündür ve parçalanamaz.
  3. Milletvekili olma kriterleri belirlendi.
  4. (Gizli) Sürgüne gidenler geri getirilecek, suçluysa yargılanacak.
  5. (Gizli) Barış antlaşmalarına gidecek olanların listesi yapıldı.

Bazı Anlaşmaların Gizli Olma Nedenleri

İlk üç madde, hükümeti danışma olarak imzalanmış ve açıkça yapılmıştır.Diğer maddeler ise hükümeti danışılmadan imzalanmış ve gizli tutulmuştur.

Salih Paşa’nın Tutumu:

• Salih Paşa, her maddeyi kabul etme taahhüdünde bulunarak Amasya görüşmesinden ayrılmıştır.
• Ancak sadece Mebusan Meclisi’nin tekrar açılmasını kabul ettirebilmiştir.

İstanbul Hükümeti ve Heyeti Temsiliye:

• Bu görüşme, İstanbul Hükümeti tarafından Heyeti Temsiliye’nin varlığını hukuken kabul etmeleriyle sonuçlanmıştır.
• Mebusan Meclisi, 21 Aralık 1918’de kapatılmış ve hukuken en geç dört ay içinde açılması gereken süreç, 12 Ocak 1920’de gerçekleşmiştir.