Atatürk dönemi iç politika özetle şu başlıklar altında incelenebilir:
- İkinci TBMM’nin Açılması (1923-1927):
- Bu dönemde, en fazla inkılâbın yapıldığı ve Lozan Antlaşması’nın onaylandığı bir süreç yaşanmıştır.
- Meclis, Lozan Antlaşması’nın güçlü bir şekilde onaylandığı bir platform olmuştur.
- Dikirsel açıdan homojen yaklaşım vardır
CHP’nin Kuruluşu (1923):
- Sivas Kongresi’nde temelleri atılan ve 9 umdeye (ilkeye) dayanan CHP, Mustafa Kemal’in liderliğinde kurulmuştur.
- Parti, tüm ilkeleri savunmuştur
- Ekonomide devletçilik ilkesini benimsemiştir
- Halkçılık ilkesine dayanmıştır.
- İlk Genel Başkanı Mustafa Kemal, ikinci Genel Başkanı İsmet İnönü’dür.
- Çift dereceli seçim sistemi savunulmuştur.
Cumhuriyet halk fırkasının kuruluş nedenleri;
- Devrim yapıp hayata geçirmek ve halka bu devrimi benimsetmek
- Devlet vatandaş iletişimini sağlamak
Terakkiperver Cumhuriyet Partisi’nin Kuruluşu (1924-1925):
- CHP’den ayrılanlar tarafından kurulan bu parti, gelenekçi ve ekonomide liberal bir çizgiye sahiptir.
- Üyeleri; kazım karabekir, Ali Fuat cebesoy, refet bele, adnan adıvar, Rauf Orbay
- Tek dereceli seçim sistemi savunulmuş
- Hürriyetlere tüm dinlere saygılı oldukları ilkesini benimsemişlerdir. (Laikliğe Aykırılık)
Şeyh Sait İsyanı:
- Cumhuriyet’e karşı ilk isyandır ve İngiltere’nin desteği iddialarıyla bağlantılıdır.
- Musul ve Türkiye arasında tampon bölge kurma amacı güdülmüştür.
Partinin kapatılma nedeni;
- Hürriyetlere ve tüm dinlere saygılıyız maddesinden dolayı Şeyh Sait isyanına destek verdiği düşünülmüş ve Takrir-i sükün kanununa dayanarak kapatılmıştır
İzmir Suikasti:
- İstiklal Mahkemeleri’nin son dava sürecidir ve Mustafa Kemal’e suikast girisimi yapılmış ve kendisini önemli bir sözü burada dile getirilmiştir.
Benim naçiz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır, ancak Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır.
Mustafa Kemal Atatürk
Bozkurt Lotus Davası:
- Fransız Lotus gemisi Türk gemisi Bozkurt’u batırmasıyla ilgili uluslararası bir davadır.
- Uluslararası Lahey Adelet Divanına giden ilk meselemizdir.
- Mahmut Esat Bey Türkiye’nin avukatlığını yapmıştır bunun sonucunda “Bozkurt” soyadını almıştır.
Serbest Cumhuriyet Fırkası (1929):
- Mustafa Kemal’in isteği üzerine kurulan bu parti, Cumhuriyet, milliyetçilik ve laiklik ilkelerine bağlıdır.
- İnsan hakları, özgürlük, eşitlik gibi unsurları savunmuş, ekonomide liberalizmi benimsemiştir.
partinin kurulması nedenleri;
Lozan antlaşması imzalanırken TBMme Osmanlı’dan kalan borcunu yedi yıl sonra ilk taksidiniz ödeyeceğiz diyerek antlaşmıştı ve o günden bu yana yedi yıl olmuştur. Bu tarihte üstüne Dünya ekonomik kriz vardır Halk hoşnutsuzdur. Bu yüzden Mustafa Kemal halkın Hoşnutsuzluğunu gidermek amacıyla ve bu krize çare bulunması amacıyla partinin kurmasını istemiştir.
Kurucuları ve Üyeleri: Ali Fethibey, nuri bey, tahsin uzer, Mehmet emin yurdakul, Ağaoğlu Ahmet, Süreyya ilmen, Malbule Atadan (Mk in kardeşi)
Savunduğu ilkeler;
- İnsan hakları ve özgürlük eşitlik
- Vergi adaleti
- Devlet harcamalarında tasarruf
- Liman Hisarlarının kaldırılması
- Köylüye çiftçiye düşük faizli kredi
- Gelişmiş sanayi
- Barışçıl dış politika
- Tek dereceli seçim sistemi
- Kadına Siyasal hak
Partinin kapatılması ve gelişen Siyasal olaylar;
Bu parti kurulduğu zaman hükümet ve Cumhuriyet Halk Partisinden destek görmüştür ancak zaman geçtikçe ülkedeki potansiyel muhalefet canlanmıştır ve muhalefet hiçte umulduğu gibi nazik olmamıştır.
İki parti arasındaki gerginlik Ali Fethi bey İzmiri gezmesiyle canlandı ve Ali fethi bey büyük coşkuyla karşılandı ancak iki parti arasında büyük gerilim yaşandı CHP binası taşlandı ölen ve yaralananlar oldu
Ali feti bey mitingde CHP’yi ağır şekilde eleştirdi ve bu hükümeti kızdırdı
Mustafa Kemal partiden desteğini çekti ve Ali Fethi bey Dahiliye Vekaleti yazısıyla partinin fesh edildiğini açıkladı.
Parti 3.30 ay ayakta kalabildi.
Menemen Olayı
Serbest Cumhuriyet fırkasının kapatılmasının yerinde olduğunu göstermiştir.
kendisinin Mehti olduğunu iddia eden giritli Mehmet yandaşlarıyla şeriat sloganları atmıştır olay yerine gelen silahsız yessk asteğmen fehmi Kubilay grup tarafından yaralanmış ve başı kesilmiş ve şehit edilmiştir .
Fark edersiniz Terakkiperver Cumhuriyet Partisi kurulmuş, Şeyh Sait isyanı çıkmış ardından Terakkiperver Cumhuriyet Partisi kapatılmıştır. Ancak Serbest Cumhuriyet Fırkasının kapatılmasına gelince serbest Cumhuriyet fırkası menemen olayından sonra kapanmamıştır. karışıklık çıkması sonucu kapatılmış ve sonrasında menemen olayı olmuştur. Menemen olayından ötürü partinin kapandığını düşünmeyin